معرفی سمیرم اصفهان
شهرستان سمیرم
شهرستان سمیرم یکی از شهرستانهای استان اصفهان است. مرکز این شهرستان شهر سمیرم است.
تاریخچه
سابقه تاریخی سمیرم بر طبق تحقیقات دکتر واندنبرگ به ۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بر می‌گردد.
سابقه تاریخی شهرنشینی سمیرم به دورة هخامنشیان بر می‌گردد در جنوب سمیرم مزرعه‌ای به نام کوره وجود دارد که اکنون خرابه‌هایی از خانه‌ها و حتی حمام در آن به جا مانده‌است و این دلیل بر شهر بودن سمیرم در آن زمان میباشد، زیرا در دوران قبل از اسلام یکی از شاخص‌های شناخت شهر، حمام بوده‌است و دلیل دیگر اطلاق نام کوره بر این منطقه میباشد، چرا که هخامنشیان به شهر، کوره می‌گفتند. همچنین نامهای قدیمی موجود در منطقه که بیشتر آنها از واژهای قدیم فارسی دری است -مانند کوه بهرز به معنای هاله روی شعله آتش که کوهی است درشمال شهر سمیرم- نشان دهندهٔ تاریخ شهر است.
وجود تعدادی آثار باستانی و از جمله سنگ نبشتهای (کتیبه‌های) میخی حک شده بر دل کوه‌ها و سنگ‌های استوانه‌ای که به میل معروفند که پژوهشگر فقید، هرتسفلد از آنها به عنوان آثار عصر ساسانی یاد کرده نشان می‌دهد که سمیرم در زمان ساسانیان نیز در حد یک شهر بزرگ وسعت و جمعیت داشته‌است پس از دوره ساسانیان تا چندین قرن از وضعیت و تاریخ سمیرم آثار و اسنادی در دست نیست اما آنچه از گزارش‌های تاریخی بر می‌آید در دوره دیلمیان سمیرم دارای دژی محکم و استوار بوده‌است.
این منطقه در دوره سلجوقیان نیز شهری نسبتاً بزرگ بوده و قلعه‌ای استوار داشته‌است سمیرم در دوره سلجوقیان نقش مهمی در ارکان مدیریتی این سلسله ایفا کرده‌است چنانچه غیر از کمال الدین علی از وزرای معروف این عصر، وزیران حکومتی دیگری نیز در این دوره از این شهر بوده‌اند.
در عصر صفوی با وجود آرامش نسبی در سمیرم، زمین‌های این منطقه مورد خرید و فروش قرار می‌گرفته‌است البته نزدیکی آن با پایتخت صفویان، اصفهان، در این امر بی تأثیر نبوده‌است. والبته این که آب و هوای معتدلش مورد پسند پادشاهان آن عصر بود.
در دوران بعد، از جمله در عصر زندیه سمیرم به علت همجواری با پایتخت زندیه، شیراز، مورد توجه بوده‌است، در عصر قاجار منطقه در معرض تاخت و تاز قشون حکومتی بوده‌است. از عصر قاجار به بعد این منطقه عرصه رقابت و رویارویی سه ایل بزرگ بختیاری و بویراحمدی و قشقایی قرار گرفته‌است.
مهمترین واقعه تاریخ سمیرم، سال غائله جنوب است. با سقوط حکومت رضاشاه پاره‌ای از خان‌های ایلات که در تهران یا خارج از ایران به سر می‌بردند برای کسب قدرت از دست رفته و گسترش مناطق خود، بر ضد حکومت مرکزی وارد عمل شدند. در تاریخ چهارشنبه ۸ تیرماه ۱۳۲۲ جنگ سختی بین قوای دولتی و عشایر بویراحمدی و قشقایی آغاز شد قوای دولتی به محاصره عشایر درآمدند و به علت نرسیدن قوای کمکی شکست خوردند و انبار سلاح و مهمات آنها در اختیار عشایر قرار گرفت.
از این جنک تحت عنوان جنگ سمیرم در برخی کتب و منابع یاد شده، از جمله خاطرات میرزا مهدی خانشقاقی (میرزا مهدی خان ممتحن الدوله)، و رمان سووشون اثر به یاد ماندنی دکتر سیمین دانشور و نیز در قطعه‌ای از شاعر بلندآوازه معاصر احمد شاملو. به جا مانده است.
درسال ۱۳۲۵ سمیرم ازاستان فارس منتزع و تابع استان اصفهان گردید، در آبان ۱۳۲۹ شهر شد و درنهایت درسال ۱۳۴۲ سمیرم به عنوان مرکز شهرستان سمیرم شناخته شد
ریشه‌شناسی
در خصوص ریشه‌شناسی نام این شهر تعابیر و تفاسیر مختلفی به کار برده شده‌است:
نقل قولی که حکایت از قدمت تاریخی منطقه دارد و بیشتر از آن بوی افسانه به مشام می‌رسد از این قرار است که چون سام نریمان پهلوان شاهنامه فردوسی به دندان درد سختی گرفتار می‌شود بی تابی عظیمی او را فرا می‌گیرد و چون به این منطقه می‌رسد دردش بهبود می‌یابد و لذا نام این مکانِ را «سام آرام» نهادند چرا که سام در این منطقه از درد آرام گرفت و به مرور زمان این نام به سمیرم تبدیل می‌شود.
گفته‌اند سمیرم بر گرفته شده از نام سمیرامیس ملکه بابل در دنیای باستان میباشد که به این ناحیه گذر کرده‌است.
به نظر می‌رسد منطقی تر این باشد که نام سمیرم را به زمیران، سمیران یا شمیران نسبت دهیم، شم یا سم به معنای سرد و ران یا رام به معنای مکان، که به مرور زمان به سمیرم تبدیل شده‌است.
آثار باستانی موجود در شهر
معماری‌های دست کندی که در داخل شهر است (شامل خانه‌های صخره‌ای باستانی) از جمله جالب‌ترین نوع معماری ایران باستان است.
جاوری مدیر گروه باستان‌شناسی دانشگاه کاشان معتقد است: این خانه‌های صخره‌ای محل سکونت انسان بوده و بخشی از این خانه‌ها برای انباری تعبیه می‌شده‌است.
ناحیه‌ای در شهر سمیرم وجود دارد به نام قلعه، این قلعه را می‌توان به دوران اقوام کاسی‌ها و اوراتورها که به قبل از دوران مادها می‌رسد نسبت داد، در دامنه محله قلعه در شمال شهر سمیرم حدود هزار خانه صخره‌ای گمنام و ناشناخته وجود دارد که می‌توان گفت در دنیا بی نظیراست و بعضی از این دست کنده‌ها در دامنه قلعه سمیرم بر روی دیگری و چند طبقه ساخته شده‌اند. سیستم گرمایش، تعبیه طاقچه و شبکه آبرسانی جانمایی شده در خانه‌های صخره‌ای سمیرم بخوبی قابل مشاهده است که به سبب آگاهی محدود و بی‌توجهی مسوولان برخی سازمان‌ها مانند اوقاف امورخیریه در طرح توسعه آستان مقدس امامزاده ابراهیم (ع) بخش‌هایی از این معماری کهن در چند سال اخیر تخریب و از بین رفته‌اند.
جغرافیا
شهرستان سمیرم با مساحت ۵۲۲۴ کیلومتر مربع در جنوب غربی استان اصفهان با مختصات جغرافیایی ۵۱ درجه و ۱۷ دقیقه تا ۳ دقیقه طول شرقی و ۳۰ درجه و ۴۲ دقیقه تا ۳۱ درجه و ۵۱ دقیقه عرض شمالی و با ارتفاع متوسط ۲۴۰۰ متر از دریا، در مجاورت سه استان چهار محال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد و فارس واقع شده‌است. از شمال به شهرضا، از شرق به آباده و اقلید و از جنوب غربی و غرب با مرز طبیعی رشته کوه‌های دنا به استان کهگیلویه و بویر احمد، از غرب به بروجن و لردگان (چهار محال و بختیاری) محدود می‌شود. فاصله مرکز شهرستان تا اصفهان ۱۵۰ و تا تهران ۵۳۴کیلومتر میباشد.
این شهرستان ۹/۴ درصد مساحت و ۱/۴۵ درصد جمعیت استان اصفهان را شامل می‌شود. از نظر موقعیت قرارگیری در حاشیه جنوب شرقی رشته کوه‌های زاگرس قرار گرفته به‌طوری‌که رشته کوه‌های دنا به صورت حصاری در غرب و جنوب غربی آن کشیده شده‌است.
گیاهان
از مجموع ۴۴۰۸۰۰ هکتار کل عرصه‌های ملی شهرستان سمیرم که معادل ۵/۵ درصد از عرصه‌های ملی استان است، ۳۹۳۰۰۰ هکتار معادل ۸۹ درصد آن را مراتع ییلاقی شامل می‌شوند که با کیفیتهای مختلف در سطح منطقه پراکنده شده‌اند، ضمن اینکه ۴۷۸۰۰ هکتار باقی‌مانده عرصه‌های ملی شهرستان شامل جنگل‌های طبیعی و دشت می‌شود.
مهمترین تیپ‌ها و گونه‌های گیاهی مراتع منطقه شامل انواع گون و قیاق، سریش، کنگر، خوشک، جو وحشی، جاشیر، فستوکا و قیاق، جاز و استپا و انواع گیاهان دارویی میباشد که متأسفانه به علت چرای بیش از حد دام توسط عشایر رو به نابودی است، ضمن اینکه ۲۵۰۰۰ هکتار مراتع کتیرا خیز با متوسط تولید ۲۵۰۰ کیلوگرم در سال در منطقه موجود میباشد.
پوشش جنگلی منطقه نیز مشتمل بر گونه‌های ارجن، بادام کوهی، سیب، گلابی، زالزالک داغداران و گز بوده که به علت مصارف سوختی، ساختمانی و چرای بیش از حد عشایر و روستاییان از بین رفته و تنها گونه‌های چوبی باقی‌مانده منطقه شامل شیرخشت، پسته و بادام وحشی، افرا، زرشک و بید می‌شود.
محصولات
محصول عمدهٔ تولیدی شهرستان سمیرم سیب است. غلاتی چون گندم و جو نیز از دیگر محصولات این شهرستان است.
آبهای سطحی
منابع آبهای سطحی شهرستان سمیرم از دو حوضه آبریز رودخانه خرسان در مرکز و نیمه جنوبی و حوضه آبریز رودخانه ونک-سولکان در نیمه شمالی شهرستان تشکیل شده‌است. این دو حوضه بخشی از سرشاخه‌های رودخانه کارون در شرق سلسله جبال زاگرس را تشکیل می‌دهند.
حوضه آبریز رودخانه خرسان: این حوضه توسط ارتفاعات واقع در منطقه به چندین زیز حوضه تقسیم می‌شود که سه حوضه از آن با مساحت ۳۸۶۵ کیلومتر مربع در محدوده شهرستان سمیرم میباشد و عبارت‌اند از حوضه آبریز رودخانه حنا، سمیرم (سیستان) و ماربر که پس از اتصال به هم در نزدیکی روستای رودآباد و خارج شدن از آخرین محدوده شمال غربی شهرستان سمیرم یعنی روستای آب‌ملخ تحت عنوان رودخانه خرسان تغییر نام داده و پس از گذشتن از روستا و تنگ خرسان با رودخانه بشار کهگیلویه و بویر احمد یکی شده و بدین شکل یکی از سرشاخه‌های کارون را تشکیل می‌دهند.
حوضه آبریز رودخانه ونک_سولکان: این حوضه آبریز با مساحت ۱۳۱۵ کیلومتر مربع با جهت شمالی_جنوبی شامل منابع آبهای سطحی مناطق شمال شهرستان سمیرم واقع در دهستان‌های وردشت و ونک میباشد، این حوضه آبریز شامل سرچشمه‌های قره آقاج، گرم آباد، موروک و کاسگان بوده که در مجموع رودخانه سولکان یا حسین‌آباد خوانده می‌شود. این رودخانه با دریافت آب رودخانه‌های آق بلاغ، شمس آبادِ ونک و رودخانه جاغ جاغ تحت نام حوضه آبریز سولکان در تنگ گله گاو از محدوده سمیرم خارج و با حوضه‌های آبی بخش گندمان بروجن به سمت رودخانه بزرگ خرسان حرکت می‌کند. دبی متوسط مجموع رودخانه‌های این حوضه بر روی هم ۹۱/۶ متر مکعب بر ثانیه و حجم تخلیه سالانه آن حدود ۳۶۳ میلیون متر مکعب میباشد.
آبهای زیرزمینی
به علت وجود منابع عظیم آبی و گسترش لایه‌های آهک‌های کارستیک در محدوده شهرستان سمیرم منابع آبهای زیرزمینی منطقه دارای آبدهی قابل توجهی میباشد. آبهای زیرزمینی مورد استفاده در شهرستان سمیرم از چشمه‌ها، قنات‌ها و چاه‌های سطحی، نیمه عمیق و عمیق تأمین می‌گردد و مجموعاً حدود ۸/۱۵۸ میلیون متر مکعب از تخلیه سالانه آنها در بخش کشاورزی به مصرف می‌رسد. در چند سال اخیر ب علت حفر بیش از حد چاه‌های عمیق و نیمه عمیق غیرمجاز سطح این اب‌ها ب طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته ک نتیجهٔ ان خشک شدن بسیاری از چشمه‌ها وقنات‌های قدیمی بوده‌است.
تقسیمات کشوری
این شهرستان به چهار بخش مرکزی، پادنا، دناکوه و وردشت؛ شش دهستان به شرح زیر تقسیم می‌گردد:
بخش مرکزی شهرستان سمیرم
شهر حنا
شهرها: سمیرم، حنا و ونک.
بخش پادنا
دهستان پادنا سفلی
دهستان پادنا وسطی
شهرها: کمه
بخش دناکوه
دهستان پادنا علیا
دهستان برآفتاب
شهرها: بیده
بخش وردشت
دهستان وردشت
دهستان دره‌شور
بخش
مرکزی
این بخش قسمت‌های مرکزی و شمالی شهرستان را شامل می‌گردد و ۸/۶۱ درصد مساحت شهرستان را به خود اختصاص داده‌است و دهستان‌های تابع این بخش عبارت‌اند از: دهستان ونک به مرکزیت شهر ونک، دهستان وردشت به مرکزیت روستای فتح‌آباد و دهستان حنا به مرکزیت شهر حنا. جمعیت بخش مرکزی اکنون حدود ۴۰ هزار نفر است.
بخش پادنا
این بخش که ۲/۳۸ درصد مساحت شهرستان را شامل می‌شود قسمت‌های جنوبی شهرستان را در بر می‌گیرد. دهستان‌های تابع این بخش عبارت‌اند از دهستان‌های پادنای علیا به مرکزیت روستای بیده، پادنای وسطی به مرکزیت شهر کمه که مرکز بخش نیز میباشد و پادنای سفلی به مرکزیت روستای چهار راه. این شهرستان که ۶/۷ درصد مناطق محروم استان را شامل می‌شود دارای چهار نقطه شهری سمیرم، حنا، ونک و کمه، ۱۰۸ روستای دارای سکنه، ۲۷۹ مزرعه مستقل، ۱۳ منطقه تابع، ۱۶ مکان مستقل و ۱۶ نقطه فرعی میباشد. شهر زیبا و سنتی سمیرم واقع در مرکز شهرستان است که با ارتفاع ۲٫۴۶۰ متر از سطح دریا تحت عنوان بام ایران به صورت دشت نیمه همواری با ارتفاع زیاد و شیب فراوان توسط کوه‌های سربه فلک کشیده محصور شده و در سال ۱۳۲۹با احداث شهرداری به نقطه شهری تبدیل گردیده‌است
گردشگری
جاذبه‌های طبیعی
آبشار سمیرم
پارک دریاچه
پارک دریاچه
سرچشمه بابازرنگ (شهر کمه)
آبشار بی بی سیدان
آبشار تقرچه
رودخانه شمس‌آباد و چشمه ناز ونک
آبشار آب ملخ
غار دنگزلو
سد حنا
چشمه خوانسار
رودآباد
چالقفا
غار پلنگ سمیرم
غار چهل ستون
غار شاه آباد
سد کمانه
قلل مرکزی دنا
جاذبه‌های تاریخی
تقرچه
مسجد و حمام خانعلی
مسجد جامع شهر سمیرم (محلهٔ قلعه)
میل‌های سنگی
حمام خواجگان
آسیابهای آبی (خانعلی)
قبرستان و سنگ قبرهایی از اوایل عهد اسلام
کتیبه‌های ناخوانا در غار اشکفت راز در اطراف شهر
جاذبه‌های مذهبی
امام زاده ابراهیم
امام زاده زید بن علی
صنایع دستی
در چند سال اخیر تعداد کارگاه‌های صنایع دستی سنتی شهر کاهش یافته‌است با این حال از مهمترین صنایع دستی سمیرم می‌توان به قالی، گلیم وجاجیم اشاره کرد.
بیشتر بخوانید:
مکان های دیدنی سمیرم|عکس جاهای دیدنی سمیرم